Vanaf 16 november zend de NTR iedere zaterdag de 4-delige documentaire Dossier Afgestaan uit die op mij als gestalttherapeut veel indruk maakt.
Duizenden ongehuwde moeders doen in de jaren 60 en 70 gedwongen afstand van hun baby. In het eerste deel van de documentaire worden drie vrouwen gevolgd. Ze raken op jonge leeftijd ongehuwd zwanger, een maatschappelijke schande, en hun ouders zijn woedend. De ‘oplossing’: in het geheim de zwangerschap uitdragen en het kind ter adoptie afstaan. Bij de bevalling worden moeder en kind zo snel mogelijk gescheiden. In het tweede deel worden er drie zgn ‘afstandskinderen’ gevolgd. Na de geboorte zijn zij direct bij hun moeders weggehaald en werden geadopteerd door ouders die graag een kind wilden. In de komende afleveringen wordt de kwestie weer vanuit andere perspectieven belicht.
Er wordt met de documentaire een indringend tijdsbeeld geschetst waarbij de ‘oplossing’ van het probleem wordt gezocht in het in het verborgene opvangen, laten bevallen en vervolgens stigmatiseren en uitbuiten van de jonge vrouwen in ruil voor hun ‘veilige‘ opvang. Na hun ‘vakantie’ mogen ze dan weer terug naar huis om hun normale leven weer op te pakken. De redenering daarachter is dan dat de jonge vrouwen (maar vooral hun ouders!) daarna met ‘een schone lei’ verder kunnen. De aanstaande adoptieouders zoeken op hun beurt een kindje uit wat past bij hun ‘uitstraling’ en doen onderzoek naar de achtergrond van het kindje want die mag niet besmet zijn. En wanneer de keuze is gemaakt lijkt het probleem opgelost, de cirkel rond…
De tweede aflevering draagt de zeer toepasselijke titel ‘Valse start’. De adoptiekinderen hebben hun nieuwe ouders en kunnen nu hun ’normale’ leven beginnen…Op meestal jonge leeftijd krijgen de kinderen al te horen dat ze zijn afgestaan door hun biologische moeder wat op hen zonder uitzondering een enorme impact heeft. De grond zakt onder hun voeten weg.
Op weg naar jezelf
En dan begint voor al deze jonge mensen die dit overkomt een tijd van verwarring, onzekerheid, gevoelens van ontheemding, identiteitsverlies en de diepe pijn van in hun bestaansrecht ontkend te zijn. Ze kampen met vragen als: Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Waarom ben ik afgestaan? Mág ik er wel zijn?…..Indringende vragen waar ik in mijn praktijk als gestalttherapeut regelmatig mee te maken krijg. Deze jonge mensen hebben vaak een laag zelfbeeld en zijn geneigd om zich volledig op hun omgeving te richten om die te pleasen vanuit de onbewuste angst om opnieuw te verliezen en verlaten te worden. Wat volkomen te begrijpen is. Tenminste..
Ik begrijp het, met mijn verstand. Maar ik realiseer mij tegelijkertijd hoe vanzelfsprekend het lijkt, om een gezonde identiteit te ontwikkelen: je vader en moeder te kennen, hun aanwezigheid op een positieve wijze te hebben ervaren en jezelf te ontwikkelen als een gezonde volwassene*: Ik wéét wie ik ben, wie mijn ouders en grootouders zijn; ik wéét waar ik vandaan kom, ben mij bewust van mijn wortels. Dit alles níet te hebben, betekent het ontberen van een diep fundamentele basis om je leven vorm te kunnen geven. Dit fundament zal eerst moeten worden gelegd.
De bijdrage van gestalttherapie
Gestalttherapie levert een waardevolle bijdrage aan het omgaan met identiteits- en adoptieproblematiek door haar focus op het ervaren van het hier en nu: Wat gebeurt er op dit moment, bewustwording en zelfacceptatie. Voor deze afstandskinderen, die vaak worstelen met vragen rond identiteit, afkomst en hechting, biedt gestalttherapie een veilige bedding om diepgaande gevoelens van oude pijn en verdriet samen te onderzoeken, deze naar boven te brengen en te verwerken. Dat vraagt van mij als gestalttherapeut veel inlevingsvermogen en een volledige aanwezigheid voor de cliënt om samen een nieuw stevig gezond fundament te kunnen bouwen waarop het leven van de cliënt verder vorm gegeven kan worden.
* Zie blog: Innerlijk Kind: Verborgen Kompas
Arjen Hart