Marian Slob, filosofe, spreker en essayist en sinds 2023 de denker des vaderlands werd vorige jaar geinterviewd in het NPO radioprogramma Dit is De Dag. Het interview werd blijkbaar vorige week opnieuw uitgezonden. De wijze waarop zij met een onbevangen optimisme zonder enkele pretentie vertelt hoe zij erin slaagt naar zichzelf en de wereld te kijken met rust en compassie, spreekt mij als gestalttherapeut erg aan.
Het leven met al zijn conflicten overspoelt ons via social media en we dreigen erin te verdrinken. Marjan Slob laat mij zien hoe wij vanuit een metapositie de balans kunnen vinden tussen ons eigen geluk en de vaak gewelddadige wereld om ons heen. De polarisatie verleidt ons stelling te nemen in conflicten maar uiteindelijk blijken we meestal onmachtig om er echt iets aan te kunnen doen. Dit geldt voor de invloed die we kunnen hebben op het leven van anderen en maar in iets meerdere mate op ons eigen leven. Marjan Slob: ‘Het leven is rommelig en je struikelt eigenlijk al voor je eigen plannen uit’. Ze komt vanuit haar persoonlijke ervaringen tot de conclusie dat het zich aantrekken van het lijden van de wereld om haar heen niet bijdraagt aan haar persoonlijk geluk maar daar juist nodeloos afbreuk aan doet. Voor een dergelijk standpunt is moed nodig. Voor mij getuigt dit van een gezond egoïsme.
Het zet mij onwillekeurig ook op het gedachtengoed van de Amerikaanse schrijver Neale Donald Walsh, In zijn boekenreeks Gesprekken met God beschrijft deze schrijver in de late jaren 90 het leven op een fascinerende manier. Hij vergelijkt het leven met een cd-rom: alles wat je ooit zou kunnen ervaren, is al voorgeprogrammeerd en aanwezig op de schijf. Het enige wat jij doet, is bepalen welke ervaring je op een bepaald moment afspeelt. Dit concept roept vragen op over vrije wil, tijd, en de aard van onze realiteit. Stel je voor dat je een computerspel speelt. Het hele spel — elke mogelijke uitkomst, elk level en elke verborgen schat — staat al op de schijf. Jij kiest alleen welke route je neemt en welke scenario’s je ontgrendelt. Volgens Walsch werkt het leven op dezelfde manier. Vanuit een hoger perspectief zijn alle mogelijke gebeurtenissen immers al ‘geschreven’. Alles wat je ooit zou kunnen meemaken, bestaat al in het kwantumveld van mogelijkheden.
Deze metafoor suggereert dat verleden, heden en toekomst niet lineair zijn, maar dat tijd eerder functioneert als een soort menuscherm. We navigeren door verschillende ervaringen, maar die ervaringen bestaan al. Jij bent echter degene die de route cq de soort ervaring kiest! Dit is precies wat ik als gestalttherapeut mijn cliënten leer.
Verzeilen we met deze metafoor in fatalisme? Nee, naar mijn idee maakt het ons bewust dat wij onderdeel zijn van een groter geheel maar daarop geen invloed kunnen uitoefenen. We kunnen slechts onze eigen ‘menukaart’ volgen en zo onze eigen ervaringen kiezen om zo ons eigen leven vorm te geven. Daarnaast geeft deze visie ons de mogelijkheid om te kunnen geloven in een alles overstijgend spiritueel proces waarbij kantelingen in de geschiedenis van de toekomst nog mogelijk worden: Niet door ons voorspeld als ‘zijnde mogelijk’ vanuit onze huidige werkelijkheid maar zich manifesterend vanuit een voor ons onbekende, hogere werkelijkheid. Een mooi voorbeeld van zo’n recente, door ons niet verwachte kanteling in de geschiedenis is de machtswisseling die zich in Syrië vrijwel vanuit het niets heeft voltrokken.
Marjan Slob’s boodschap: Sluit de ogen niet voor de realiteit maar laat die zich op een voor jou gezonde wijze verhouden tot jouw persoonlijk geluk en leven. Het leven is niet alleen maar licht. Als je jezelf toestaat de donkerte, de zwaarte te zien, is dat ook schoonheid. Menszijn is niet zo simpel. We kunnen alleen maar vanuit onszelf naar vermogen mee resoneren met de wereld om ons heen.
Zowel Marjan Slob als Neale Donald Walsch bieden ons een manier om ons niet volledig persoonlijk verantwoordelijk te hoeven voelen voor alle ellende in de wereld en daaronder te lijden maar geven ons een tool om ons persoonlijke leven / geluk bewust vorm te geven zonder dit nodeloos te laten overschaduwen door de gruwelijke realiteit van alle dag.
We zijn verantwoordelijk voor onze eigen ervaringen maar in veel beperktere mate voor die van de mensen om ons heen. En dat is voor mij in elk geval een troost en een geruststelling.
Arjen Hart